Skip to main content Coast Systems

SÉANCE 44 COURS DE DIOULA

LÉÇON 44 : KALANSEN BI NAANI NI SABA

BARO : GWƐLƐA

Gbɛlɛya min tun kofɔ la o sera bɛɛ ɲa na. Nin tɛ yɔrɔ kelen koo ye, yɔrɔ bɛɛ lo. bɛɛ bɛ kule la, k’a masɔrɔ bɛɛ sɛgɛn na, bɛɛ ko wari. Wari tɛ sɔrɔ la ka caya ka makow ɲɛ. (pour satisfaire les besoins) Wari banna, gbɛlɛya bɛ bɛɛ kan. Kunkow ka ca, bɛɛ n’a ya kunko. Baarakɛbaliw ka ca. (les sans emplois) Sabu baara tɛ sɔrɔla. N’i ma baara kɛ i tɛ wari sɔrɔ i tɛ fen sɔrɔ. Gbɛlɛya donna yɔrɔw la. fɛnw sɔngɔ ka gbɛlɛ, lɔgɔfiyɛ ka gbɛlɛ, can lo, nka mɔgɔ dɔw bɛ yen foyi man di olugu ye gbɛlɛya kɔ. (pour certaines personnes n’aime pas autre chose que les difficultés) O bɛ dɔ fara fɛnw sɔngɔ kan. N’i k’o ɲininga, o b’a fɔ ko olugu nɔ tɛ. (si tu leur demande ils disent ce n’est pas leur faute) O b’a fɔ ko minanw sɔngɔ yɛlɛn na. jigi=décendre yɛlɛn=augmenter O b’a fɔ ko dɔ fara la mɔbilisara kan. fara=ajouter (fɛnw sɔngɔ yɛlɛna; dɔ fara la fɛn sɔngɔ kan) An bɛ wele bla ɲɛmɔgɔw ma o ye janto jamana na. (lance un appel) O ye hinɛ tɔw la: fangantanw, banabagatɔw ani sentanw. (pas de pieds) O ye sabali ka baarada caman kɛ fasodenw ye jango baarakɛbaliw ye dɔgɔya. O ye jija ka faso wari lakanda, k’a lamara ka ɲa k’a kɛ ka hɛrɛ lase jamanadenw ma.

foyi man di adamadenw dɔw ye wari kɔ. foyi man di ne ye misi sɔgɔ kɔ

Tableau 1. Vocabulaire
amana

pays

baara

travail

baarada

travail, emploi

baarakɛbaliw

ceux qui ne trvaillent pas

banabagatɔw

malades

banna

finir+acc

aux.

être

bɛɛ

tous

ca

nombreux

caman

beaucoup

can

vérité

caya

multiplier, être beaucoup

di

bon, agréable

donna

entrer+acc

quelque chose, en

dɔgɔya

dimunier

dɔw

certains

entanw

ceux qui sont sans pouvoir

fangatanw

pauvres

fara

ajouter

farala

ajouter+acc

faso

patrie

fasodenw

peuple, patriotes

foyi

rien

dire

fɛn

chose

fɛnw

choses

gbɛlɛ

dur, cher

gbɛlɛya

diffuculté, cherté

gbɛlɛyaba

grande cherté

hɛrɛ

paix, bonheur

i ta

le tien

i

toi

in

relatif, qui

inɛ

avoir pitié

jamanadenw

peuple, population

jango

afin que

janto

veiller

jija

s’efforcer

ka

pour

kan

sur

kelen

un, une

ko

affaire

ko

dire

ko

que

kofɔra

annoncer+acc

kulela

crier+acc

kunkow

problèmes

que

faire, utiliser

k’a masɔrɔ

parce que

la

dans

la

laisser

lakanda

protéger

lamara

garder

lase

adresser, faire parvenir

lo

c’est

lɔgɔfyɛ

marché

ma

makow

besoins

man

nég. Devant adjectif

minanw

marchandises

mɔbilisara

transport

mɔgɔ

personne

na

dans, devant

na

dans, sur

ni

et

nin

ceci, ça

nka

mais

trace, fute

ɲa

bien

ɲa

œil, devant

ɲininka

demander

ɲɛ

satisfaire

ɲɛmɔgɔ

gens de devant, dirigeants

o

ça

olugu

eux

sabali

pardonner

sabu

parce que

sera

arriver+acc.

sɔngɔ

prix

sɔrɔla

trouver+forme progressive

sɛgɛnna

fatiguer+acc

ta

pour

tun

marque imparfait

tɔw

les autres

neg., ce n’est pas

u

ils, leur, elles

wari

argent

wele

appel

ye

postposition

ye

pour

yen

là

yɔrɔ

endroit, lieu

yɛlɛnna

monter+acc

POINT DE GRAMMAIRE : LA POSSESSION, LES COMPLEMENTS DU NOM

  1. …ye…ta ye » = Appartenir

    • Gafe nin ye ne ta ye:: ce livre m’appartient.

    • « …tun ye…ta ye » = appartenait.

    • « …tɛ…ta ye » =

    • « …tun tɛ…ta ye »

    • « …kɛ…ta ye »

    • « …kɛla…ta ye »

  2. « kɛ…​ ye » = devenir

    • Nin bɛ kɛ fɛn ye

    • Nin kɔnin tɛ kɛ foyi ye.

    • « kɛla…​ ye »

    • « ma kɛ…​ ye »

  3. « ka ban »

    • A ka baara kɛ ka ban

    • …domuni kɛ….

    • …kuman fɔ…

    • A ma mɔgɔw sara ka ban

EXERCICE : Donnez cinq (05) exemples pour chaque structure

NYININGALI NINUGU JAABI

  1. Muna an ma se ka kalan kɛ taratalon?

  2. I ka mun kɛ kunu sufɛ ?

  3. I bɛ domuni jumɛn kɛ fɛtilonw la?

  4. I be se ka dugawu kɛ julakan na wa?

  5. Bi ye san kulan tere filanan ye. I ya lanyini ye mun ye san kula nin kɔnɔ?

Réponses
  1. Lɔn o lɔn, n be baara kɛ su fɛ. N tun sɛgɛla taratalon tɛmɛni.

  2. N tun ka baara kɛ ni n ya site web ye.

  3. N ka sisɛ domu.

  4. Dɔɔni. Ala ya wula nɔgɔya. .