Skip to main content Coast Systems

SÉANCE 41 COURS DE DIOULA

LÉÇON 41 : KALANSEN BI NAANI NI KELENNAN

BARO : SOKƆNƆBAGANW

Sokɔnɔbaganw ye: misi, so, fali, saga, baa, wulu ani jakuma. O ɲaci ka bon mɔgɔw ye. Misimuso bɛ nɔnɔ di misiden ma. Nɔnɔ ka di mɔgɔ caman ye nka a man di dɔw ye. Tora ye misi cɛman ye. Tora fla bɛ siri misidaba la ka sɛnɛ kɛ ka suman caman sɔrɔ. Misidaba sɛnɛkɛ ka teli ni bololadaba ta ye. Misiw kulɛri (ɲa) ka ca : ɲa wulenman bɛ yen, ɲa finman, ɲa gbɛman, ɲɛgɛɲɛgɛlen ani tɔmitɔmilen fana bɛ yen. Mɔgɔ bɛ yɛlɛn misi kan, a sogo bɛ domun fana. Misibaara ka gbɛlɛn, bɛɛ tɛ se ka misi mara. Misibaara ka di flaw ye kosɔbɛ. Mɔgɔ caman bɛ misiw bla k’o balo k’a masɔrɔ nafa caman bɛ sɔrɔ o la. So ni fali olugu fana ye bagan ye minw bɛ mɔgɔw dɛmɛ. yɛlɛnfɛnw lo ka taga yɔrɔw la, dugu ni dugu. O bɛ soo walima fali don wotoro la k’a saman. Soo ni fali bɛ doniba ta. Baganmaralaw bɛ saga ni baa fana balo k’o feere. Sagasogo ka di ni baasogo ye. Saga cɛman tɔgɔ bɛ ko sagajigi. Baa cɛman tɔgɔ bɛ ko bakɔrɔnin. Saga gbolo, baa gbolo ani misi gbolo tɛ fili. O bɛ kɛ ka baara caman kɛ.

Samaraw, bololabɔɔrɔw, kunkololabɔɔrɔw, gbolo bɛ kɛ ka nin bɛɛ ladinɛ.

Wulu ka di mɔgɔ caman ye ka bla so kɔnɔ walasa ka se ka yɔrɔ kɔlɔsi mɔgɔ juguw kanma. Wulu b’a tigi lɔn kosɔbɛ. A tɛ mɔgɔ min lɔn, a b’o tigi bali ka don a tigi ya so kɔnɔ. Mɔgɔ caman bɛ siran wuluw ɲɛ. Ni jakuma b’i fɛ so, ɲinanw tɛ caya bon kɔnɔ. Jakuma ka jugu ɲinanw ma kojugu. — chat est dangéreux pour les souris.

ɲinan bɛ boli tuman bɛɛ jakuma ɲɛ. Jakuma bɛ girin ka la o kan k’o mina.

premier ti celui dont on a parle. 2i tigi proprietaire.

NYININGALI NINUGU JAABI

  1. Tora ye mun ye?

  2. Ile nyana, sagasogo ni baasogo jumɛn ne ka di?

  3. Muna mɔgɔ caman bɛ misi, saga ni baa balo?

  4. Nafa jumɛn bɛ baganw gbolo la?

  5. Muna mɔgɔ caman bɛ siran wulu ɲɛ?

  6. Sokonɔbagan bɛ i ya so kɔnɔ Bouaké wa?

  7. Nɔnɔ ka di ile ye wa?

  8. Misi ɲa bulalaman bɛ sɔrɔ dunuɲa kɔnɔ wa?

  9. I be se ka tukɔnɔbagan looru tɔgɔ fɔ n ye wa?

  10. Adamadenw bɛ siran tukɔnɔbagan jumɛn ɲɛ?

  11. I dege la ka malobaga ni misi nɔnɔ min wa?

  12. Gbolosamara ka di ile ye wa?

  13. Mɔgɔ dɔw bɛ misisen domun ni pilakali ye. Ile dege la ka o kɛ wa?

  14. Sokɔnɔbagan bɛ domun wa ?

  15. Baa cɛman tɔgɔ bɛ di?

  16. Basa min kun wulenin bɛ, a tɔgɔ bɛ di? basa kerengbe

  17. Saga ni misi bɛ balo ni mun ye? ni binkene ye.

  18. Jakuma bɛ sogo domun wa?

  19. farafinsisɛ kelen sɔngɔ ye joli Bouaké?

  20. Ile bɛ lɛɛsogo domun wa. N’i ko «ɔn-hɔn», i b’a domun ni mun ye tuman caman?

Details
  1. Tora ye misi cɛman ye

  2. Ne ɲana sagasogo ka di ni baasogo ye

  3. Sabu o bɛ sogo ni gbolo di mɔgɔ ma

  4. Babanw glolo nafa ka bon. o bɛ kɛ ka samaraw ni bololabɔɔrɔw, ni kunkoloabɔɔrɔw ladinɛ.

  5. Ni a tɛ mɔgɔ lɔn, a be se ka kin.

  6. jakuma tun bɛ n ya so kɔnɔ Bouaké. Nka, n k’a di n sigiɲogon ma.

  7. Nɔnɔ ka di kɔsɔbe. Degué ka di kojugu.

  8. Misi ɲa bulaman tɛ sɔrɔ.

  9. Toto, ɲinan, ɲɛmbɛrɛ, silandrɛ, basa

  10. Wulu, Misi, Baa, Saga, Toto.

  11. Adamadenw bɛ siran wulu ɲɛ.

  12. Ɔn-hɔn, ne ka malobaga domu ni misi nɔnɔ tuma caaman.

  13. Ɔn-hon gbolosamara ka di kojugu.

  14. n dega la. nka pilakali man di n ye

  15. Ɔn⁻ɔn. Sokɔnɔbagan tɛ domun.

  16. Baa cɛman tɔgɔ be bakɔrɔnin

  17. a tɔgɔ bɛ (n ma faamu)

  18. n ka dege la fɔlɔ. nka a ka gwɛlɛ.

  19. n bɛ lɛsogo domu tuma dama dama. ni fɔrɔnto.

Tableau 1. Vocabulaire
ani

et

ba

chèvre

baa

chèvre

baara

travail

baganmaralaw

éléveurs

baganw

animaux

bagbolo

peau de chèvre

bakɔrɔnin

bouc

bali

empêcher

balo

nourrir, élever

bamuso

chèvre

basogo

viande de chèvre

bla

laisser

bla

laisser, garder

boli

courir

bololabɔɔrɔw

sacs à main

bololadaba

daba à la main

bon

chambre

bon

grand

aux.

bɛɛ

tous

ca

nombreux, beaucoup

caman

beaucoup

caya

être beaucoup

cɛman

mâle, viril

daabaw

animaux domestiques

di

bon, bonne

di

donner

domu

manger

don

entrer

don

mettre

doniba

fardeaux

dugu

village, ville

dɔw

d’autres

dɛmɛ

aider

fali

âne

fana

aussi, également

fili

jeter

finman

noire

fla

deux

flaw

peusl

postposition

gbolo

peau

gbɛlɛn

difficile

gbɛman

blanche

girin

précipiter

jakuma

chat

juguw

méchantes

ka

être

ka

pour

kan

sur

kanma

contre

kosɔbɛ

très bien

kulɛri

couleur

kɔlɔsi

garder

kɔnɔ

dans

faire

kɛrɛkɛw

selles

k’a masɔrɔ

parce que

la

dans

la

mettre

ladinɛ

fabriquer

lo

c’est

lɔn

connaitre

ma

au

mara

garder

min

qui

mina

attraper

minw

lesquels, qui

misi

bovidé, vache

misibaara

travail de bovidé

misidaba

charrue

misiden

veau

misigbolo

peau de bœuf

misimuso

vache

mɔgɔ

personne

mɔgɔw

gens

nafa

interêt, avantage

ni

et, que, si

nin

ceci, ça

ni…ye

que, plus…que

nɔnɔ

lait

o

eux, ilsaa

olugu

ceux-ci

saga

mouton

sagagbolo

peau de mouton

sagajigi

bélier

sagasogo

viande de mouton

sama

tirer

samaraw

chaussures

se

pouvoir

siran

avoir peur

siri

attacher, atteler

so

cheval

so

maison

sogo

viande

sokɔnɔbaganw

animaux domestiques

suman

recolte

sɔrɔ

trouver

sɛnɛ

culture

sɛnɛkɛ

labour

ta

pour, connectif

ta

prendre

taa

aller

teli

rapide

tigi

maître, chef

tora

taureau

tuma

temps, moment

tɔgɔ

nom

tɔmitɔmilen

tachetée

nég.

u

ils

walasa

afin que

walima

ou bien

wotoro

charrette

wulenman

rouge

wulu

chien

ye

être

ye

postposition

ye

pour

yen

là-bas

yɔrɔ

endroit

yɛlɛfɛnw

montures

yɛlɛn

monter

ɲa

couleur

ɲaci

utilité

ɲinanw

souris

ɲɛ

de, devant

ɲɛgɛɲɛgɛlen

bariolée

POINT DE GRAMMAIRE

  1. Révision du segment « di…​ma » en jula.

    • Donne-le moi:: a di n ma

    • Donne-le lui:: a di a ma

    • Donne-le nous:: a di an ma

    • Donne-lui le sein:: sin di a ma

    • Donne-lui le lait:: Nɔnɔ di a ma

    • Donne-lui la cola et le tabac:: woro ni saramugu d’a ma

    • La vache donne le lait à son veau:: Misimuso bɛ nɔnɔ di a den ma.

  2. EXERCICE : Construire 10 phrases avec la formule « di…​ma »

Details
  1. Wari di n ma!

  2. Misi muso bɛ nɔnɔ di mɔgɔw ma.

  3. Mɔgɔw bɛ nɔnɔ kumu di an ma

  4. n ka jo di i ma

  5. i be se ka ladili di n ma

  6. minji di an ma

  7. muso ka domuni di a denw ma

  8. coca cola bɛ sucaro bana di mɔgɔ ma

  9. jakuma be kun dimi di ɲinaw ma

  10. dɔtɔrcɛ ka furasansɛbɛ di banabagatɔ ma