Skip to main content Coast Systems

SÉANCE 40 COURS DE DIOULA

LÉÇON 40 : KALANSEN BI NAANI

LECTURE ET COMPREHENSION DE TEXTE

Kabini sɔgɔma joona mɔgɔw bɛ wili joona. bɛɛ b’i kunsin gari ma. mɔgɔw ka ca gari la, mɔbili caman bɛ yen. bɛɛ bɛ taga i ta fan. (chacun va de son cote) bɛɛ kɔrɔtɔnin lo. Biye feerelaw bɛ yen, o siginin bɛ o ya biro kɔnɔ ka mɔgɔw kɔnɔ. mɔgɔw bɛ nan ka biye ta. Ni minan b’o bolo, o ka kan ka o fana sara. Hali ni fen wɛrɛ t’i bolo valizi kelen kɔ, i ka kan k’o sara. (mème si tu n’a qu’un seule valize)

Tagamaden dɔw bɛ nan, dɔw bɛ taga. Mankan caman bɛ gari la. I bɛ sunguruninw tɛmɛtɔ ye. Dɔw bɛ woso belekenin ani ku beleke feere. dɔw bɛ ji sumanin, tomiji ani ɲamakuji feere. Feerekɛbagaw ka ca gari la. mɔgɔw bɛ kɛlɛ, o bɛ dimi ɲɔgɔn kɔrɔ. Sonw bɛ yen, n’i m’i yɛrɛ kɔrɔsi, o b’i sonya. voleur baaraɲiniw ani wotorotigiw bɛ yen, o bɛ doni ta mɔgɔw ye ka taga yɔrɔw la.

Exemple 1. Ɲiningaliw
Tableau 1. Vocabulaire
ani

et

beleke

bouillie

belekenin

bouillie

biro

bureau

biye

billet

bolo

main

aux.

aux. présent

être

bɛɛ

tous, tout le monde

ca

nombreux

caman

beaucoup

dow

les autres, d’autres

fan

côté

fana

aussi

feere

vendre

feerelaw

vendeurs

fɛn

chose

gari

gare

hali

même

i kunsin…ma

se diriger vers

i

toi, tu, se

ji

eau

joona

très tôt

ka kan ka

doivent

ka

aux

ka

pour

kabini

depuis

kelen

un, une

ku

igname

kunsin

diriger

que

kɔnɔ

attendre

kɔnɔ

dans

kɔrɔtɔnin

pressé

k’an ka

dois

la

la

là

lo

c’est

ma

vers, à

mankan

bruit

minan

bagage

mɔbili

voiture

mɔgɔw

gens

na

venir

ni

si

o

cela, ca

sara

payer

siginin

assis

sumanin

glacée

sunguruninw

jeunes filles

sɔgɔma

matin

ta

de

ta

prendre

taa

partir

taamaden

voyageur

tomiji

jus de tamarin

nég.

tɛmɛtɔ

passant, en train de passer

u ya

leur

u

ils

valizi

valise

wili

se lever

woso

patate douce

wɛrɛ

autre

ye

voir

yen

là-bas

ŋamakuji

jus de gengembre

EXERCICE

  1. Ni i bɛ gari la, i bɛ to ka mun san feerekelaw fɛ?

  2. Gari bɛ i ya so kɛrɛfɛ Bouake wa?

  3. Ni i bɛ bɔ Bouaké, san Pedro mobilisara ye joli ye?

  4. Muna mankan caman bɛ gari la?

  5. Bouake ni san pedro cɛ ye kilo joli ye?

  6. Tubabu bɛ se ka don forobamobilikɔnɔ ten wa?

  7. N’i be taga wayasi la, i ka kan ka mun labɛn ?

  8. i dege la ka sira jan tagaman moto la wa?

  9. A bɛ bɛn polisiw bɛ wari minɛn sofɛriw la sira la wa?

  10. I tagatɔ wayasi la, i bɛ sanni kɛ sira la tuman caman wa?

Details
  1. Ni n bɛ gari la, n bɛ to ka sisɛ fan ni baranda san feerekelaw fɛ.

  2. Ɔn-ɔn. Gari tɛ n ya so kɛrɛfɛ. A ka jan. A ka kilomɛtɛri naani ɲogon bɔ.

  3. Ni n bɛ bɔ Bouake…​

  4. Mankan caaman bɛ gari la sabu mɔgɔ caaman bɛ yen, mobili caaman bɛ yen, feerekɛlaw caaman be yen.

  5. Bouake ni San Pedro cɛ ye kilo kɛmɛ naani ni bi wɔlɔnfla ni kelen ye.

  6. Ɔn-hɔn. Tubabu be se.

  7. N bena fɛ caaman labɛn. Fani, fura, domu, dji, wari, unite, ordinateri. Fɛɛn caaman wɛrɛ .

  8. Ɔn-ɔn. N ma dege ka sira jan tagaman moto la. Farati b’a la.

  9. Ɔn-hɔn. Sinɛ kelen.

  10. N bɛ sanni kɛ sira la tuman dɔ.

POINT DE GRAMMAIRE

Révision du segment « ni » en jula. Il introduit la condition dans l’énonciation

N’i bɛ bɔ, i bɛ da tugu.

Si tu sors, tu fermes la porte.

N’i bɛ domuni kɛ, i kana ɲinan denmisɛnw kɔ.

Si tu manges n’oublies pas les enfants.

Fɔlɔlɔ, ni lo tun bɔ la, musow tun bɛ boli ka dogo.

Quand le masque apparaissait les femmes couraient se cacher.

Ni su ko la, denmisɛnw ma kan ka bɔ.

Quand il fait nuit les enfants ne doivent pas sortir.

EXERCICE : Construire au moins 10 phrases sur la base de ces structures

N’i bɛ sinɔgɔ, soɲalikɛla bena na. N’i be taa kɔgɔjida la, kana do kɔgɔji. N’i be domuni kɛ, i ka kan ka i tɛgɛ ko. N’i facɛ be nan, i ka kan k' a fo. N’i be taga lɔgɔfiya la, i be voca ni tomati saan. Ni courant tigɛla, an tɛ se ka kalan kɛ. Ni ji tigɛla, mɔgɔ tɛ se ka ko, mɔgo tɛ se ka toblili kɛ. Ni dugu gwɛ la, foyi tɛ. Ni patɔrɔn na na, a bena baarakɛlaw sara. Ni n ka mobili saan, n bena taga abidjan ka sani kɛ.

ne be siran nɔnɔ kumu ɲa