Skip to main content Coast Systems

SÉANCE 38 COURS DE DIOULA

LÉÇON 38 : KALANSEN BI SABA NI SEEGINAN

BARO : BANA

Bana ye jugu ye. Jugu wɛrɛ tɛ mɔgɔ la ni bana tɛ. Hali bi Ala y’an kisi bana jangata ma. Banabagatɔw bɛ ɲabɔ kɛnɛyabagatɔw fɛ. Bi tere nin na, bɛɛ bɛ siran bana min ɲɛ ole tɔgɔ ko Sida. Bɛɛ ka kan ka janto i yɛrɛ la, k’i yɛrɛ mina, o le ɲɔgɔn tɛ. I kana ɲinan mananin nafaman kɔ, dɔw b’ a wele ko jakumanin, dɔw ko kapɔti. Sida ye bana ye min tɛ mɔgɔ woloman. A tɛ cɛ to, a tɛ muso to, a tɛ kanbelen to, a tɛ sunguru to. Bana nin bɛ mɔgɔ caman faga, nka bana caman wɛrɛw bɛ yen minw ka jugu kosɔbɛ. O tun ma kan ka an bɔnɔ an nii na an ya kɔlɔnbaliya bolo ma, walima an ya kojatebaliya kosɔn.

Ni an kɔn na ka taga dɔgɔtɔrɔso la k’o flakɛ, o tɛna se an kɔrɔ.

Bi tere la, mura, farigban, ɲindimi, torodimi, sumaya, tanshɔn, kɔnɔboli, sukarobana o n’a ɲɔgɔnna caman, o tun ma kan ka mɔgɔ faga belen k’a masɔrɔ fla dumanw bɛ o banaw la.

VOCABULAIRE

Ala

Dieu

bana

maladie

banabagatɔw

malades

banaw

maladies

baro

dialogue

belen

encore

aux. Présent

existence:: il y a

exister

bɛ…​la

être dans…ou il y a…

bɛɛ

tous, tout le monde

bi tele nin na

de nos jours

bi

aujourd’hui

bla

laisser

bolo

main

boloma

par

bɔnɔ

perdre

caman

beaucoup

homme

dɔɔtɔrɔso

hôpital

dɔw

certains, d’autres

dumanw

bons

faga

tuer

farigban

fièvre

postposition

fla

médicament

flakɛ

soigner

hali

même

i n’a fɔ

comme, on dirait

jakumanin

petit chat

jankata

souffrance

janto

prendre soin, surveiller

jugu

ennemi, méchant, grave

k’a masɔrɔ

parce que

k’i yɛrɛ mina

s’abstenir

kalansen

leçon

kan

égal

kana

injonctif

kanbelen

jeune homme

kapɔti

capote

kɛnɛyabagatɔw

ceux qui sont en bonne santé

kisi

sauver

kisi… ma

sauver de, contre

ko

dire

kolɔnbaliya

ignorance

kosɔbɛ

très bien

kow

choses, affaires

derrière

postposition

kɔn na

aller tôt+acc

kɔnɔboli

diarrhée

kɔrɔ

postposition

la

la

dans

la

postposition

le

c’est

lon

jour

ma

contre

man

nég. Devant adjectif

mananin

petit caoutchouc

min

lequel, laquelle, qui

min

que

minw

lesquelles

mɔgɔ

personne

mura

rhume

na

dans

nafaman

bénéfique

ni

si

nii

âme

nin

ce, cette

nka

mais

ɲabɔ

envier

ɲakɔrɔtigɛ

se prémunir contre, prévenir…

ɲɛ

devant

ɲinan

oublier

ɲinan… kɔ

oublier quelque chose

ɲindimi

mal de dent

ɲɔgɔn

pareil

o n’a ɲɔgɔnna caman

etc…

o

ça

o

ces, celles-ci

se

vaincre

se… kɔrɔ

vaincre quelqu’un

Sida

Sida

siran

craindre, avoir peur de

siran… ɲɛ

craindre, avoir peur de

sumaya

le paludisme

sunguru

jeune fille

taa

partir

tan

dix

tannan

dizième

tanshɔn

tension

tele

soleil

to

laisser, épargner

torodimi

mal d’oreille

tɔgɔ

nom

tun

marque imparfait

u

elles, ils

walima

ou bien

wele

appeler

wɛrɛ

autre

wɛrɛw

autres

woloma

trier

ye

postposition

ye… ye

identité

yen

là

yɛrɛ

même

POINT DE GRAMMAIRE

  • Lire et traduire ces phrases

    1. Mɔgɔ t’i yɛrɛ jugu ye.

    2. N tɛ mɔgɔ jugu ye.

    3. Mɔgɔ tɛ n jugu ye.

    4. Banaw ye mɔgɔw juguw ye.

    5. Flɛlibaga wɛrɛ bɛ muso cɛɲumannin na / min / n’a cɛ tɛ / kelen/.

    6. Tigi wɛrɛ bɛ sogo su la min ni duga tɛ kelen ye.

    7. Tagayɔrɔ wɛrɛ tɛ su la ni kiyama tɛ.

    8. N y’a lɔn dugu wɛrɛ tɛ kiyama kɔ dɛ.

Réponses
  1. L’homme n’est pas son propre ennemi.

  2. Je ne suis pas méchant.

  3. L’homme n’est pas mon ennemi.

  4. Les maladies sont les ennemies de l’homme.

  5. ?

  6. ?

  7. Pas autre destination pour les morts que l’audela.

  8. J’espère qu’il n’y a pas d’autre monde arès l’audela.

  • Exercice de substitution

  • ye… kisi… ma

    1. Hali bi Ala y’an bɛɛ kisi bana jankata ma

      • Jusqu’aujourd’hui, Dieu nous a sauvé de la maladie grave.

    2. ye n kisi…ma

    3. y’i kisi…

    4. y’a kisi…

      • Fufula y’a kisi tere ma.

    5. y’an kisi…

      • Tere y’an kisi nɛnɛ jankata ma.

    6. y’a kisi…

      • Kimi y’a kisi sanji ma.

  • bɛ ɲabɔ… fɛ

    1. Sennamanw bɛ ɲabɔ mobilitigiw fɛ.

      • Les piètons envient les automobilistes

    2. Fangantanw bɛ ɲabɔ fangamanw fɛ.

      • les faibles envient les puissants.

    3. Fangatanw bɛ ɲabɔ waritigiw fɛ.

      • les pauvres envie les riches.

  • Bi tere nin na, bɛɛ bɛ siran… min ɲɛ o le tɔgɔ ko…

    1. Bi tele nin na, bɛɛ bɛ siran bana min ɲɛ o le tɔgɔ ko Sida.

    2. Bi tere nin na, bɛɛ be siran bagan min ɲɛ o le togɔ ko Jara

NIGNINGALI NINUGU JABI N TERICƐ

  1. Bɛɛ bɛ siran bana jumɛn ɲɛ bi ?

  2. Ile ɲanan, muna mɔgɔ caman bɛ farafinfura ta ka tubabufura ?

  3. I dege la ka farafinfura ta wa?

  4. Sida bɛ mɔgɔw woloman wa?

  5. Bana jumɛn bɛ mɔgɔkɔrɔbaw sɛgɛ kosɔbɛ ?

  6. Mɔgɔ ka kan ka mun kɛ n’a t’a fɛ ko bana be se a kɔrɔ?

  7. Ni i b’a fɛ ka bana ɲakɔrɔtigɛ, i kan ka ka mun kɛ?

  8. Bana jumɛn ka ca Afiriki jaman na?

  9. Koronavirisi bɔ la jaman jumɛn na ?

  10. Fura sɔrɔ la Koronavirisi la wa?