Bi ye lonba ye, bi ye ɲanagbɛlon ye,
Bɛɛ ka kan ka nisɔdiya bi lon nin na, k’a masɔrɔ mɔgɔw labɛn na a kaman.
O kɔn na ka sagaw san, ani misiw, ani sisɛw ni kamiw. Kabini selikɛnɛ jigila, gbatigicɛ ka saga
kantigɛ k’a kɛ laaya ye. Sogo taran na. Dɔ di la somɔgɔw ni sigiɲɔgɔnw ni teriw ma. Caman
tobi la denbaya ye. O ka dɔ jeni ka dɔ yiran, ka dɔ wusu ka dɔ mafu.(cuire à la vapeur)
O ka minnifɛnw fana labɛn : nyamakuji, daji(daji), tomiji ani lemuruji. O ka dɛgɛ fana kɛ.
Suman(repas) mɔn na minkɛ, bɛɛ ka domuni kɛ ka fa.
Selilon na, silamɛnw bɛ bɔ ka yaala ka ŋɔgɔn fo sabu bɛɛ b’a fɛ ka baraji caman sɔrɔ, o lon ye
yaafalon ye. O lon ye lon barakaman ye.
Denmisɛnw bɛ taga yɔrɔw la ka foli kɛ, ka ”san bɛɛ, san bɛɛ” kɛ jango ka se ka warimisɛnw sɔrɔ.
Denmisɛnw dɔrɔn tɛ "san bɛɛ san bɛɛ" kɛ, hali mɔgɔkɔrɔbaw, cɛw ni musow fana b’a kɛ.
Dugawuw
-
"aw san bɛɛ san bɛɛ"
-
san ɲɔgɔn (pareil) kɛmɛ
-
sitigiya la
-
kɛnɛya la
-
batigiya la
-
fatigiya la
-
musotigiya la
-
dencamantigiya la
-
wari camantigiya la
-
balemantigiya la
-
san min tɛ ɲinan (cette année) ye, Ala ye o ŋɔgɔn caman yira an na sijan ni kɛnɛya la.
-
amiina, Ala ye san wɛrɛ d’an ma
VOCABULAIRE
Tableau 1. Vocabulaire
- Ala
-
Dieu
- a
-
le
- a
-
pron. 3e pers. sing
- an
-
nous
- ani
-
et
- balenmatigiya
-
le fait d’avoir des parents
- baraji
-
récompense divine
- barakaman
-
sacré
- batigiya
-
le fait d’être avec une mère
- beleke
-
bouillir
- bi
-
aujourd’hui
- bɔ
-
sortir
- bɛɛ
-
tous, toutes
- caman
-
beaucoup
- cɛw
-
hommes
- daji
-
bissap
- den camantigiya
-
le fait d’avoir beaucoup d’enfants
- denbaya
-
famille nucléaire
- denmisɛnw
-
enfants
- dira
-
donner+acc
- domun
-
manger
- dɔ
-
déterminant, une partie
- dɔrɔn
-
seulement
- dɛgɛ
-
dêgê
- fa
-
plein, être rassasié
- fana
-
aussi
- fo
-
saluer
- foli
-
salutation
- fɛ
-
vouloir
- gbatigicɛ
-
chef de famille
- hali
-
même
- jango
-
afin que
- jeni
-
brûler, griller
- jigila
-
descendre+acc)
- jɔn
-
esclave
- ka kan ka
-
devoir
- ka
-
aux.
|
- ka
-
pour
- kabini
-
depuis
- kamiw
-
pintades
- kanma
-
pour, contre
- kantigɛ
-
égorger
- kɔn na/ kɔn ka…
-
s’empresser de…
- kɛ
-
faire
- kɛmɛ
-
cent
- kɛnɛya
-
santé
- k’a masɔrɔ
-
parce que
- la
-
au
- la
-
pose
- laaya
-
sacrifice
- labɛnna
-
s’apprêter
- lemuruji
-
jus de citron
- lon
-
jour
- lonba
-
grand jour
- ma
-
à, aux, posposition
- min
-
qui
- minnifɛnw
-
boissons
- misiw
-
bœufs
- musotigiya
-
le fait d’avoir une femme
- musow
-
femmes
- mɔgɔkɔrɔbaw
-
vieilles personnes
- mɔgɔw
-
gens
- mɔn na
-
cuire+acc
- na
-
en, dans
- na
-
à
- ni
-
et
- nin
-
ce
- nisɔdiya
-
être content
- nsamɛ
-
riz gras
- o
-
ce
- o
-
ils / elles
- sabu
-
parce que
- saga
-
mouton
- sagaw
-
moutons
|
- san bɛɛ san bɛɛ
-
bonne année
- san
-
année
- se
-
pouvoir
- seli
-
fête, prière
- selikɛnɛ
-
prière
- sigiɲɔgɔnw
-
voisins
- sijan
-
longue vie
- sisɛw
-
poulets
- sitigiya
-
longévité
- sogo
-
viande
- somɔgɔw
-
parents
- suman
-
aliment, repas
- sɔrɔ
-
trouver
- taga
-
partir
- tan ni naaninan
-
quatorzième
- taranna
-
partager+acc
- teriw
-
amis
- tobira
-
préparer+acc
- tomiji
-
jus de tamarin
- tulɔninba
-
bien gras
- tɛ
-
négation
- wari camantigiya
-
le fait d’avoir beaucoup d’argent
- warimisɛnw
-
la monnaie
- wusu
-
fumer
- wɛrɛ
-
autre
- yaafalon
-
jour du pardon
- yaala
-
promener
- ye
-
être
- ye
-
postposition
- ye
-
pour
- yira
-
montrer
- yiran
-
frire
- yɔrɔw
-
endroits
- ɲamakuji
-
jus de gingembre
- ɲanagbɛlon
-
jour de divertissement
- ɲinan
-
cette année
- ɲɔgɔn
-
l’un, l’autre
- ɲɔgɔn
-
pareil, semblable
|
NYININGALI NINUGU JAABI
-
I teriw waliman i sigiɲɔgɔnw bɛ sogo d’i ma selilon na wa?
-
Muna silamɛnw bɛ bɔ ka yaala ka ɲɔgɔn fo selilon?
-
Minninfe jumɛn bɛ min tuman caman selilon na?
-
Silamɛnw bɛ bagan jumɛn faga tuman caman selilon na?
-
Foli min bɛ kɛ selilon na, o b’a wele di julaw fɛ?
-
Lonba joli bɛ silamanw fɛ?
-
Lon jumɛn ye baarakelaw ya nyanagbɛ lon ye?
-
Ile bɛ mun domun nyanagbɛlonw la ?
-
Kanadakaw ya nisɔndiyalon ye jumɛn ye?