Skip to main content Coast Systems

SELIBA

BI BARO : SELIBA

Bi ye lonba ye, bi ye ɲanagbɛlon ye,

Bɛɛ ka kan ka nisɔdiya bi lon nin na, k’a masɔrɔ mɔgɔw labɛn na a kaman.

O kɔn na ka sagaw san, ani misiw, ani sisɛw ni kamiw. Kabini selikɛnɛ jigila, gbatigicɛ ka saga kantigɛ k’a kɛ laaya ye. Sogo taran na. Dɔ di la somɔgɔw ni sigiɲɔgɔnw ni teriw ma. Caman tobi la denbaya ye. O ka dɔ jeni ka dɔ yiran, ka dɔ wusu ka dɔ mafu.(cuire à la vapeur) O ka minnifɛnw fana labɛn : nyamakuji, daji(daji), tomiji ani lemuruji. O ka dɛgɛ fana kɛ. Suman(repas) mɔn na minkɛ, bɛɛ ka domuni kɛ ka fa. Selilon na, silamɛnw bɛ bɔ ka yaala ka ŋɔgɔn fo sabu bɛɛ b’a fɛ ka baraji caman sɔrɔ, o lon ye yaafalon ye. O lon ye lon barakaman ye. Denmisɛnw bɛ taga yɔrɔw la ka foli kɛ, ka ”san bɛɛ, san bɛɛ” kɛ jango ka se ka warimisɛnw sɔrɔ.

Denmisɛnw dɔrɔn tɛ "san bɛɛ san bɛɛ" kɛ, hali mɔgɔkɔrɔbaw, cɛw ni musow fana b’a kɛ.

Dugawuw

  • "aw san bɛɛ san bɛɛ"

  • san ɲɔgɔn (pareil) kɛmɛ

  • sitigiya la

  • kɛnɛya la

  • batigiya la

  • fatigiya la

  • musotigiya la

  • dencamantigiya la

  • wari camantigiya la

  • balemantigiya la

  • san min tɛ ɲinan (cette année) ye, Ala ye o ŋɔgɔn caman yira an na sijan ni kɛnɛya la.

  • amiina, Ala ye san wɛrɛ d’an ma

VOCABULAIRE

Tableau 1. Vocabulaire
Ala

Dieu

a

le

a

pron. 3e pers. sing

an

nous

ani

et

balenmatigiya

le fait d’avoir des parents

baraji

récompense divine

barakaman

sacré

batigiya

le fait d’être avec une mère

beleke

bouillir

bi

aujourd’hui

sortir

bɛɛ

tous, toutes

caman

beaucoup

cɛw

hommes

daji

bissap

den camantigiya

le fait d’avoir beaucoup d’enfants

denbaya

famille nucléaire

denmisɛnw

enfants

dira

donner+acc

domun

manger

déterminant, une partie

dɔrɔn

seulement

dɛgɛ

dêgê

fa

plein, être rassasié

fana

aussi

fo

saluer

foli

salutation

vouloir

gbatigicɛ

chef de famille

hali

même

jango

afin que

jeni

brûler, griller

jigila

descendre+acc)

jɔn

esclave

ka kan ka

devoir

ka

aux.

ka

pour

kabini

depuis

kamiw

pintades

kanma

pour, contre

kantigɛ

égorger

kɔn na/ kɔn ka…

s’empresser de…

faire

kɛmɛ

cent

kɛnɛya

santé

k’a masɔrɔ

parce que

la

au

la

pose

laaya

sacrifice

labɛnna

s’apprêter

lemuruji

jus de citron

lon

jour

lonba

grand jour

ma

à, aux, posposition

min

qui

minnifɛnw

boissons

misiw

bœufs

musotigiya

le fait d’avoir une femme

musow

femmes

mɔgɔkɔrɔbaw

vieilles personnes

mɔgɔw

gens

mɔn na

cuire+acc

na

en, dans

na

à

ni

et

nin

ce

nisɔdiya

être content

nsamɛ

riz gras

o

ce

o

ils / elles

sabu

parce que

saga

mouton

sagaw

moutons

san bɛɛ san bɛɛ

bonne année

san

année

se

pouvoir

seli

fête, prière

selikɛnɛ

prière

sigiɲɔgɔnw

voisins

sijan

longue vie

sisɛw

poulets

sitigiya

longévité

sogo

viande

somɔgɔw

parents

suman

aliment, repas

sɔrɔ

trouver

taga

partir

tan ni naaninan

quatorzième

taranna

partager+acc

teriw

amis

tobira

préparer+acc

tomiji

jus de tamarin

tulɔninba

bien gras

négation

wari camantigiya

le fait d’avoir beaucoup d’argent

warimisɛnw

la monnaie

wusu

fumer

wɛrɛ

autre

yaafalon

jour du pardon

yaala

promener

ye

être

ye

postposition

ye

pour

yira

montrer

yiran

frire

yɔrɔw

endroits

ɲamakuji

jus de gingembre

ɲanagbɛlon

jour de divertissement

ɲinan

cette année

ɲɔgɔn

l’un, l’autre

ɲɔgɔn

pareil, semblable

NYININGALI NINUGU JAABI

  1. I teriw waliman i sigiɲɔgɔnw bɛ sogo d’i ma selilon na wa?

  2. Muna silamɛnw bɛ bɔ ka yaala ka ɲɔgɔn fo selilon?

  3. Minninfe jumɛn bɛ min tuman caman selilon na?

  4. Silamɛnw bɛ bagan jumɛn faga tuman caman selilon na?

  5. Foli min bɛ kɛ selilon na, o b’a wele di julaw fɛ?

  6. Lonba joli bɛ silamanw fɛ?

  7. Lon jumɛn ye baarakelaw ya nyanagbɛ lon ye?

  8. Ile bɛ mun domun nyanagbɛlonw la ?

  9. Kanadakaw ya nisɔndiyalon ye jumɛn ye?