Skip to main content Coast Systems

SÉANCE 2021-04-18

BARO

Gbabugu kɔnɔ

Fatu ye muso kisɛ hardi ye. A furu la a sanji looru ye ɲinan (cette annee) ye. Kabini a tun ka dɔgɔ, a ka tobili dege (apprendre) a bamuso fɛ. Bi, a bɛ se tobili la kosɔbɛ, a bɛ to tobi, a bɛ basi kɛ, a bɛ zagamɛ tobi. Lon o lon, Fatu bɛ gba kɛ k’a d’a cɛ n’a denw ma, nka a bɛ sɔsɔ ni sogo ni sisɛfan ni kɔmdetɛri ni makɔrɔnin kɛ k’o feere sinema da la Tɛrɛsivili. N tun bɛ Fatu ya so o lon na (jétais chez fatu récemment, la dernierè fois) , a taga la lɔgɔ la ka taga sogo san, ka jɛgɛ san, ka nanfɛn caman san ani malo. A nan na don gbabugu kɔnɔ. N ko Fatu i ni lɔgɔ A ka n jaabi ko nse. Fatu i bɛ na mun tobi bi? Eee, bi wa? N bena tigadɛgɛnan ani malo tobi. O le ka di n ya denbaya ye.

O yɔrɔ nin bɛɛ(au même moment), Fatu ka tasuma mɛnɛ. A ka daga fla sigi walasa a ye teliya (pour que ça aille vite). Daga kelen ye nandaga ye, daga flanan ye malodaga ye. A sigila ka muru ta ka nanfɛnw tigɛ tigɛ, ka jɛgɛ tigɛ tigɛ. Daga kelen kɔnɔji wili la, a ka malo ko k’a k’a la k’a datugu. (ka a kɛ a la ka a; pour le mettre dans la marmite) A ka tulu kɛ daga tɔ kelen kɔnɔ (l’autre). Tulu gban na minkɛ(lorsque), a ka jɛgɛ yiran. A ban na jɛgɛ yiran na, a ka tigadɛgɛ ni nanfɛnw kɛ tulu la ka nan yiran. A tla la ka nan yiran k’a jidon. Nan wili la minkɛ, a ka jɛgɛ ni nanfɛnw tɔw k’a la. Yanni lɛri fla cɛ(_après 2h environ), Fatu ya gba sin na ka mɔn.

VOCABULAIRE

Tableau 1. Vocabulaire
a

pron. 3e pers. sing

ani

et

bamuso

mère

banna

finir+acc

basi

couscous

bi

aujourd’hui

aux.

bɛɛ

tout

caman

beaucoup

entre

mari, époux

daga

marmite

datugu

couvrir, fermer

dege

apprendre

denbaya

famille

denw

enfants

di

bon, agréable

di

donner

don

entrer

dɔgɔ

petit

eee

hee !

fatu

Fatou

feere

vendre

fla

deux

flanan

deuxième

furula

marier+acc

chez

gba

cuisine

gba

repas

gbabugu

cuisine

gban na

chauffer+acc

jaabi

répondre

jidon

mettre eau

jɛgɛ

poisson

ka

aux.

ka

et, pour

ka

être

kabini

depuis

kelen

une

kisɛ

hardie

ko

dire

ko

laver

kosɔbɛ

très bien

kɔmdetɛri

pomme de terre

kɔnɔ

dans

kɔnɔji

contenu d’eau

faire

mettre

k’a

ka:: aux.

la

au

la

dans

la

dedans

le

c’est

lon o lon

chaque jour

lon

jour

looru

cinq

lɔgɔ

marché

lɛri

heure

ma

postposition

makɔrɔnin

macaroni

malo

riz

malodaga

marmite pour le riz

minkɛ

lorsque

mun

quoi ?

muru

couteau

muso

femme

mɔn

cuire

mɛnɛ

allumer

n

je, moi

na

dans

na

marque du futur

nana

venir+acc

nandaga

marmite contenant la sauce

nanfɛn

condiment

nanfɛnw

condiments, ingrédients

ni

et

nse

réponse d’une femme à une salutation

o yɔrɔnin bɛɛ

sur place, immédiatement

o

cela, ce

san

acheter

sanji

année, eau de pluie

se

pouvoir

sigi la

s’asseoir+acc

sigi

poser, mettre

sin na

aller droit+acc

sisɛfan

œuf

so

maison

sogo

viande

sɔsɔ

haricot

ta

connectif

ta

prendre

taala

partir+acc

tasuma

feu

teliya

être rapide, aller vite

tigadɛgɛ

pâte d’arachide

tigadɛgɛnan

sauce arachide

tigɛ tigɛ

couper en plusieurs morceaux, découper

tigɛ

couper

tilanna

finir+acc

to

toh, gâteau

tobi

faire cuire, préparer

tobili

cuisine, préparation

tulu

huile

tun

marque imparfait

reste, l’autre

tɔw

autres

wa

est-ce que ?

walasa

afin que

wilila

bouillir+acc

ya

connectif

ya

de

yanni

avant

ye

être

ye

postposition

ye

pour

yiran

faire frire

yɔrɔ nin

lieu

zagamɛ

riz gras

ɲinan

année en cours, cette année

REVISON POINT DE GRAMMAIRE

  • Le présent

  • Le passé

  • Verbes transitives

  • Verbes intransitives

L’imparfait/ était petit- était chez…

pouvoir (aff. nég.) (bɛ se ka….) (tɛ se ka…)

(aimer, plaire à…, bon pour…)

ka di… ye (wari ka di bɛɛ ye) man di…​ ye (baara man di salibagatɔw ye)

Ka fisa…​ ma (fila nin ka fisa n ya bana ma)

COMPREHENSION:

QUELQUES EXEMPLES DE PHRASES A TRADUIRE EN FRANCAIS

  1. Fatu ye muso ye

  2. Fatu tɛ ce ye

  3. Fatu bɛ baara kɛ.

  4. A bɛ tobili kɛ.

  5. A bɛ baara caman kɛ.

  6. Fatu ka wari caman sɔrɔ.

  7. Fatu ma danan tobi.

  8. Fatu furu la, a ka denw sɔrɔ

  9. A kɔrɔmuso taara Buake, nka a ma nan ban

  10. Fatu dɔgɔmuso tun ka dɔgɔ, a tun bɛ a facɛ kɔrɔba(grand père) fɛ ye.

Réponses
  1. Fatu est une femme

  2. Fatu n’est pas un homme

  3. Fatu travaille

  4. Elle prépare

  5. Elle travaille beaucoup

  6. Fatu a trouvé beaucoup beaucoup d’argent

  7. Fatu n’a pas préparé la sauce de da

  8. Fatu s’est mariée, elle des enfants

  9. Sa grande soeur est allé à Bouaké, mais elle n’est pas venue…​ ???

  10. La petite soeur de Fatu était petité, elle était cheez son grand frère.