Skip to main content Coast Systems

SÉANCE 2021-04-11

Tagama (taama)

Fɔlɔfɔlɔ tagama tun ka gbɛlɛ kosɔbɛ, a tun ka suma. Mɔgɔw tun bɛ taa dugu ni dugu, jamana ni jamana o senw na. Dɔw tun bɛ yɛlɛn faliw kan ka taga tagamayɔrɔ la, dɔw tun bɛ yɛlɛn sow kan. O wagatiw la nɛgɛso tun tɛ yen, mɔbili tun tɛ yen hali sisikurun tun tɛ yen. I tun bɛ se ka tele caman kɛ sira fɛ i sen na n’i bɛ taa dugujan dɔ la. I bɛ tɛmɛ kongokolow kɔnɔ, i bɛ fɛn juguw ye, waraw ani sa juguw.

Siranbagatɔ tun tɛ se ka taa tagama na. Sisan kow yɛlɛmana, dunya diyala sabu nɛgɛsow bɔla. Mɔbili bɔla ka caya. Sisikurunw, batonw ani aviɔnw bɔla ka caya. Tagama ka nɔgɔ sisan, a ka teli fana. Sirabaw bɛ yen, fɔlɔfɔlɔ i tun bɛ tɛmɛ sira misɛnninw fɛ ani binkɔnɔna. N’i wilila ko i bɛ taa yɔrɔ dɔ la sisan, ni wari b’i kun ɲɛtugu ni ɲɛ yɛlɛn cɛ i bɛ se i taayɔrɔ la.

Vocabulaire

Tableau 1. Vocabulaire
a

il

aux.

caman

beaucoup

dugu

village, ville

dɔw

certains

faliw

ânes

fɔlɔfɔlɔ

autrefois

postposition

gbɛlɛ

difficile, pénible

i

toi

jamana

pays

jan

lointain

juguw

méchants

ka

être

kan

sur

kongokolow

forêt dense

kosɔbɛ

très bien

faire

la

en

mɔbili

voiture

mɔgɔw

gens

na

à, dans

ni

et

nɛgɛso

vélo

se

pouvoir

sen

pied

sira

route

siranbagatɔ

peureux

sisi

fumé

sisikurun

bateau à moteur

sow

chevaux

suma

lent

taa

partir

taama/tagama

voyage

tagamayɔrɔ

voyage

tere

jour

tun

marque imparfait

tɛmɛ

passer

wagatiw

moments

waraw

fauves

ye

voir

yen

là-bas

yɛlɛn

monter

POINTS DE GRAMMAIRE

Mun ka gbɛlɛ bi i ko tagama ?

Qu’est-ce qui est difficile aujourd’hui comme le voyage ?

Mun ka suma bi i ko tagama ?

Qu’est-ce qui est plus lent aujourd’hui comme la marche ?

Mun ka nɔgɔ bi i ko tagama ?

Qu’est-ce qui est facile aujourd’hui comme le voyage?

Fɔlɔfɔlɔ foyi tun man gbɛlɛ i ko tagama.

Autrefois rien n’était plus difficile comme le voyage

Fɔlɔfɔlɔ foyi tun man gbɛlɛ ka tagama bɔ.

Autrefois rien n’était plus difficile que le voyage.

Folɔfɔlɔ foyi tun man suman ka tagama bɔ.

Autrefois rien n’était plus lent que le voyage.

Yɛlɛfɛnw tun ye sow ni faliw ani misiw.

Les montures étaient les chevaux et les ânes et les bœufs.

Mɔgɔw tun bɛ yɛlɛ daabaw kan ka taga dugu ni dugu.

Les gens montaient sur les animaux pour aller de ville en ville.

O yɛlɛnkanfɛnw tun ka suma.

Ces montures étaient lentes.

a ka gbɛlɛ kojugu!

Mun le ka teli bi tere nin na tagama na ?

Qu’est-ce qui est rapide de nos jours en voyage.

Exercice :

Préparer des phrases sur la base de ces 10 structures

  1. Mun ka di bi i ko jɛgɛ domu?

  2. Mu ka suma bi i ko mobili bori boul des martyres kan

  3. Mun ka nɔgɔ bi i ko julakan kalan ni yusuf ye?

  4. fɔlɔfɔlɔ, foyi tun man gbɛlɛ i ko baara

  5. fɔlɔfɔlɔ, foyi tun man gbɛlɛ ka baara bɔ

  6. fɔlɔfɔlɔ, foyi tun man suman ka gbagbuguna bɔ??? (n m’a lɔn. ɲinigali ka gbɛlɛ kojugu)

  7. Mobiliw tun ye Toyota ni Reno ani Misibisi

  8. Denmisenw tun ma bɔ ni su ko la

  9. O mobiliw tun ka

  10. Mun le ka suma bi tere nina moto digi